دی پرس نوشت:

رئیس‌جمهور سابق کشورمان با تاکید بر اینکه « زیر پاگذاشتن معیارهای اخلاقی، شرعی، انسانی و قانونی به نام دفاع از ارزشها و انقلاب  مصداق فتنه است»، ضمن هشدار نسبت به توطئه‌ها علیه نظام و ملت، اظهار داشت:« دلسوزان واقعی کشور برای جلوگیری از خشن و ضد حقوق بشر نشان دادن نظام در افکار عمومی  که از طریق دسمن دنبال می‌شود، چاره‌جویی کنند.»

به گزارش روابط عمومی دفتر حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی؛ وی  در دیدار با جمعی از زنان اصلاح‌طلب؛ همسران زندانیان و محکومان سیاسی ، ضمن همدردی با آنان و دعوتشان به صبر و مقاومت و متانت گفت:«در این جمع می‌خواهم کمی درباره "اخلاق" و الزامات آن برای جامعه و بخصوص حکومت و نظام صحبت کنم. هرچند حق مطلب در این باب با بحثی درازدامن ادا می شود که نیاز به مجالی دیگر دارد.»

وی افزود:«در اینجا بخصوص لازم است در باره "صبر" که مسلما از فضائل اخلاقی است و همه ما در این موقعیت حساس به آن نیاز داریم سخن کوتاهی بگویم.»

رئیس بنیاد باران یادآور شد:« ممکن است کسانی به این نتیجه برسند با وجود "شریعت" که فقه متکفل بیان آن است و همه زوایا و جهات فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد دیگر اخلاق جایی ندارد.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان تصریح کرد:« در شریعت روا و ناروا باید و نباید و خوب و بد مشخص می‌شود یا با بیان ملاکهای کلی زمینه استنباط آنها فراهم می‌شود و اخلاق هم که معطوف به بایدها و نبایدها است دیگر موضوعیت ندارد، ولی این سخن درست نیست.»

وی در بیان علت نادرست بودن این سخن اظهار داشت:« زیرا اولا، اخلاق بسیار گسترده‌تر از بایدها و نبایدهاست.ثانیا به نظر می‌رسد که شریعت با همه اهمیتی که دارد در طول اخلاق قرار می‌گیرد بخصوص با توجه به حدیث معتبری که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که:"بعثتت لاتمم مکارم الاخلاق" که هدف بعثت را استقرار اخلاق نیکو معرفی می کند.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان یادآور شد:« استاد شهید آیت الله مطهری در باب عدالت و نسبت آن با دین و شریعت تعبیر جالب و درستی دارند. به عقیده ایشان و بسیاری از بزرگان شیعه و اسلام و طرفداران "عدل"، عدالت حقیقی است که آسمان و زمین بر اساس آن بنا شده و گردش روزگار بر محور آن است و همچنین ملاک و معیاری است که باید بر رفتار فردی و پیوند اجتماعی نیز حاکم باشد.»

خاتمی افزود:«به نظر این استاد بزرگوار "عدل" در سلسله علل احکام قرار می‌گیرد یعنی خداوند متعال به آنچه عدل است امر و از آنچه ظلم است نهی می‌کند . بنابراین اگر چیزی مصداق ظلم بود نمی تواند از طرف خداوند مورد تائید قرارا گیرد و اگر سند نقلی در این باب بود یا باید حکم به بطلان و بی‌اعتباری آن کرد یا به نحوی باید تاویل و توجیه شود که با عدل سازگار افتد.»

رئیس دولت اصلاحات ادامه داد:« من می‌خواهد این نظر مبارک را تعمیم بدهم و بگویم"اخلاق" هم در سلسله علل احکام قرار می‌گیرداصلا خود عدل و عدالت زیر مجموعه اخلاق است. حاصل سخن اینکه شریعت علاوه بر اینکه باید طبق میزان عدل باشد باید اخلاقی هم باشد.»

وی آنگاه این پرسش را مطرح کرد که " اخلاق" که چنین اهمیت والایی دارد چیست و گفت:«سخن در این باب بسیار طولانی و پیچیده است و فیسلوفان و عالمان اخلاق در این زمینه بحث‌های فراوان دارند و متکلمان و معلمان فکر و معرفت اسلامی هم در این باب گفتارهای زیادی دارند.»

رئیس بنیاد باران ادامه داد:«من در اینجا به آیه‌ای از قرآن کریم اشاره می‌کنم و سعی می‌کنم دامنه بحث را خیلی گسترده نکنم."لیس البر"ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب لکن البر من آمن بالله و الیوم الاخر و الملائکه و الکتاب و والنبیین و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و فی الرقاب و اقام الصلوه و آتی الزکوه و الموفون بعهدهم اذا عاهدوا و الصابرین فی البأساء و الضراء و حین البأس اولئک الذین صدقوا و اولئک هم المتقون (177 بقره)»

به گفته سیدمحمد خاتمی این آیه محتوی مطالبی است که در شناخت اخلاق اسلامی و پاره ای از حدود و لوازم آن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد البته دلیل، منحصر به این آیه نیست.

رئیس موسسه بین‌المللی گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها تاکید کرد:«آنچه مسلم است محور و مدار و موضوع اصلی اخلاق از ارسطو تا کانت و ازعالمان و فیلسوفان بزرگ اسلامی و غیراسلامی "خیر" و "نیکی" است و بایدها و نبایدها معطوف به خیر و شر است.و باید توجه داشت که اخلاق هم به اخلاق نیکو و اخلاق بد قابل تقسیم است ولی وقتی به صورت مطلق بیان می‌شود نوعا مراد همان اخلاق نیکو است.»

وی ادامه داد:«در این آیه کلمه "بر" بکار رفته است در قرآن کلمه "خیر" هم آمده است گرچه گاهی به معنی مال و گاهی به صورت صفتی که تفضیل و رجحان را بیان می کند و به معنی "بهتر" استعمال شده است ولی به معنی نیکوئی و خوبی هم هست و نیز مشتقات  "حسن" چون احسان و محسن هم در قرآن هست ولی در این آیه "بر" مورد توجه است که همان نیکی و خوبی و خیر است.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان یادآور شد:«آیه می فرماید: برّ (نیکی) آن نیست که رو به سوی خاور و باختر بچرخانیید و بگردانید به عبارت دیگر ظواهر کار هر چند مهم است ولی هدف نیست و به صرف رعایت آنها "برّ" تحقق نمی یابد بلکه این ظواهر معطوف به محتوای مهمی است که اگر نبود "برّ"هم نیست و این نکته بخصوص برای جوامعی که نسبتی با دین دارند و در معرض آفت ظاهر پرستی قرار می گیرند بسیار در خور توجه است.»

وی همچنین اظهار داشت:«"برّ" و "خیر" در نظر قرآن عبارت است از "ایمان به خداوند و جاودانگی انسان و وجود روز بازپسین ونیز باور به نیروهای ماورای مادی فرشتگان و ایمان به کتاب که میزان پندار و گفتار و کردار نیک را بیان می کند و هم آغوش با حق و حقیقت است و نیز پذیرش واسطه های فیض و پیام الهی و رهبران جامعه بشری به سوی رستگاری و کمال یعنی پیامبران و بعد به پاره ای از خصلت ها و رفتارها می پردازد.»

خاتمی ادامه داد:« جالب است در اینجا به نکته ای اشاره کنم و آن اینکه "کانت" فیلسوف بلند آوازه آلمانی که در عالم جدید جایگاهی بی بدیل دارد در "نقد عقل نظری" خود بر این باور است که عقل از رسیدن به ما بعد الطبیعه ناتوان است و "ما بعد الطبیعه نظری" ناممکن است ولی او در نقد عقل عملی و ما بعد الطبیعه اخلاق به این نتیجه می رسد که وجدان اخلاقی به همان اندازه روشن و بدیهی است که آسمان پر ستاره بالای سرمان و ضمن بیان ملاک های عقل عملی و اخلاق به دو امر مهم می رسد: یکی وجود خداوند است و دیگری جاودانگی جان آدمی که بدون آن دو همه نظام ستبر اخلاقی او از میان می رود.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه بحث خود گفت:« در اینجا"بر" و "نیکویی" عبارتست از ایمان به خدا و معاد و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران و بعد به پاره ای از خصلت ها و رفتارهایی که مصداق "خیر" و ”برّ“اند می پردازد.»

وی افزود:«دهش مال به فقیران و زمین گیران و گرفتاران و آزاد کردن بردگان و نیازمندان و ... برپاداشتن نماز (نه فقط نماز خواندن) و دادن افزونی مال (زکوه) و پای بندی به عهد و پیمانی که برقرار می کنیم و شکیبایی در برابر نا ملایمات و مشکلاتی که از بیرون به انسان می رسد (بأساء) و آنچه از درون می آید(ضراء) و نیز پایداری و مقاومت و شکیبایی در درگیری های خشنی که بر جامعه تحمیل می شود مثل جنگ. و آیه با این کلام به پایان می رسد که آنان که چنین باشند و چنان کنند راست گویان درست کردار و پرهیزگار هستند.»

رئیس بنیاد باران تصریح کرد:«درست است که فرمان های اخلاقی متوجه فرد است ولی جمع و جامعه و شخصیت های حقوقی (به تعبیر امروز)هم مخاطبند.مثلا یک حکومت اخلاقی آنست که وفای به عهد کند یعنی در چارچوب پیمانی که با مردم جامعه  خود یا جامعه بین المللی بسته لست حرکت کند و بنا بر این خروج آن از ضوابط قانون اساسی یا کنواسیون‌ها و نهادهائی که عضویت در آن را پذیرفته است نقض این ملاک اخلاقی و مردود است.»

وی افزود:«  اگر سخن از بخشش و دهش و انفاق است وقتی به جامعه و حکومت می رسد مراد تمهید و اجرای ساز و کاری است برای براندازی فقر و بهبود وضع اقتصادی و معیشتی جامعه و افراد ...و بنابراین ما می‌توانیم اخلاقی بودن یک حکومت را به میزان موفقیت او در مبارزه با فقر و رهایی جامعه از بند اسارت و وابستگی و رقیت و رفع تنگناهای عقب ماندگی و تبعیض و نظایر آن بسنجیم.»

رئیس دولت اصلاحات ادامه داد:« صرف نظر از اینکه مقتضی عدالت که خصلت حکومت مطلوب است نیز همین‌هاست؛ یا اخلاقی بودن یک جامعه دینی را نه به میزان پایبندی آن به ظواهر بلکه علاوه بر آن با رواج و ترویج محتوای دین یعنی اخلاق؛ عدالت؛ راستی و ... باید سنجیده شود.»

وی با اشاره به تاکیدات قرآن کریم به صبر و شکیبایی گفت:« ما در همه حال به صبر و شکیبایی نیازمندیم بخصوص در شرایط فعلی و از جمله برای شما و عزیزانتان که در تنگنای مضاعف هستند.»

سیدمحمدخاتمی تصریح کرد:« مراد از صبر، انفعال و بی تحرکی نیست. مراد مقاومت است و اینکه در برابر مشکلات و سختی ها مایوس نشد و کارآئی را از دست نداد.باید مقاوم بود و در عین حال راه را گم نکرد اگر فردی یا جمعی هدف مقدس دارد باید مشقت‌های مسیر به سوی آن هدف را نیز تحمل کند و با توکل به خدا بی هیچ وادادگی و یاس و انفعال و با تدبیر راه خود را ادامه دهد.»

وی یادآور شد:«به هر حال خواستم اشاره‌ای بکنم به اخلاق و معنای اخلاقی بودن جامعه بخصوص جامعه‌ای که نسبتی با دین دارد و نیز تاکید داشته باشیم بر صبر بخصوص برای ما که به اخلاقی بودن دیینمان باور داریم و اینکه مبادا مشکلات ما را دچار یاس کند.»

خاتمی آنگاه با اشاره به مطالبی که بانوام حاصر در جلسه بیان کردند گفت:« من، همسران شما و بسیاری از کسانی را که امروز گرفتار و در تنگنا هستند می‌شناسم و باور مشترک ما و شما و ایشان، اسلام و ایران و حق و حرمت ایرانی و عزت انسان در همه جا و همه حال بوده است و درد مشترکمان از جمله اینکه شاهد رفتارها روش‌ها و سیاست‌هایی هستیم که بیش از آنکه ضررش متوجه افراد و خانواده‌ها و جامعه باشد متوجه نظامی است که به آن دلبسته‌ایم و برای استقرار آن هزینه هنگفتی پرداخت شده است و از جمله جان‌ها و خون‌های زیادی در راه آن نثار شده است و باید بگویم تنها تاسف از رواج دروغ و تهمت و ناسزاگویی و مظلوم واقع شدن کثیری از افراد نیست، علاوه بر آن تاسف بیشتر اینکه این رفتارها و گفتارها وقتی به نام نظام بیان می شود سبب می‌شود که چهره نظام مخدوش و زشت  نشان داده شود.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان با بیان اینکه «امروز زیاد از فتنه دم می‌زنند و واقعاً هم در دوران فتنه به سر می‌بریم»، اظهار داشت:«من می‌گویم آیا از مصادیق فتنه این نیست که معیارهای اخلاقی، شرعی، انسانی و قانونی به نام دفاع از ارزشها و انقلاب زیر پا گذاشته شود؟ و در نتیجه آن علاوه بر ظلم و ستمی که می شود و هزینه‌هایی که جامعه می پردازد چهره نظام نیز زشت جلوه داده می شود.»

وی با ابراز تاسف شدید از هزینه داشتن نقد و انتقاد، تاکید کرد:« چرا باید آزادیهایی که در متن قانون اساسی بر آن تأکید شده است محدود شود و از طرف دیگر هر تهمت و ناسزا و ناروایی آزاد باشد یا برخورد مناسب با آن نشود؟ اگر اینها به نام نظام و انقلاب باشد جفا به نظام و انقلاب نیست؟»

رئیس بنیاد باران افزود:« علیه نظام و انقلاب و ملت و کشور ما توطئه‌های بزرگی وجود داشته و دارد و باید هم همه هوشیار باشیم و آیا نباید تأمل و اندیشه کرد که وقتی دشمنان نتوانستند از راه تهاجم نظامی و رواج امواج تروریسم و حمایت از تروریست‌ها و تحریم ها و فشارها به مقاصد خود برسند راههای دیگری را هم خواهند پیمود. از جمله اینکه در افکار عمومی جهان و حتی مسلمانان نظام ما را خشن، ضد حقوق بشر و نظائر آن نشان دهند؟»

وی هشدار داد:«اگر خدای ناخواسته در این مسیر شوم موفق شوند، ضربه زدن نهایی به نظام و کشور برایشان آسان تر و کم هزینه‌تر خواهد بود و اگر کسانی با هر نیتی در این مسیر حرکت کنند آیا در دام فتنه و توطئه نیفتاده‌اند؟ اینها از جمله اموری است که خیرخواهان و دلسوزان واقعی انقلاب و کشور باید به آن توجه و برای آن چاره‌جویی کنند.»

خاتمی تصریح کرد:«خواست ما پاس داشتن قانون اساسی  و فعالیت در چارچوب آن و اجراء و جاری شدن این پیمان جمعی برای همه به صورت همه جانبه و جامع. بخصوص رعایت آن از  جانب حکومت است.»

وی همچنین اظهار داشت:« نباید به هیچ وجه جلوی آزادی‌های مصرح و مشروع گرفته شود و هیچکس نباید برخلاف ضوابط قانون و بخصوص قانون اساسی بازداشت، بازجویی و محاکمه شود.»

رئیس‌جمهور سابق کشورمان در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت:«چگونه است که به سادگی اعلام می شود فلان حزب و به همان تشکل رسمی که مسؤولیت های خود ار آشکارا پذیرفته و در درون نظام فعالیت کرده و می کند منحل شده است؟ اگر رسیدگی به اتهامات احزاب و گروههای رسمی سیاسی مصداق امر سیاسی نیست پس چه چیز سیاسی است؟ حتی اگر متهم به فعالیت علیه امنیت ملی باشد و هر اتهام و جرم سیاسی باید در دادگاه صالح با حضور هیأت منصفه‌ای که واقعاً نماینده افکار عمومی باشد مورد بررسی قرار گیرد و متهم باید از همه حقوق و امکاناتی که قانون مقرر کرده است برخوردار گردد.»

سیدمحمدخاتمی خاطر نشان کرد:« با اگر کسی با هر اتهام و جرم ادعا کرد که مورد اتهام و برخورد نادرست بوده و شکایتی کرد وظیفه قانونی حکومت است که عادلانه به آن رسیدگی کند تا واقعیت مشخص گردد، نه اینکه به جرم اعمال حق قانونی (مثلا شکایت) مورد فشار قرار گیرند و دست کم در عرصه تبلیغات با انواع ناسزاها و ناروایی‌ها بدون اینکه امکان دفاع از خود داشته باشند مواجه باشند. طرح و نقد این مسائل و حتی اعتراض به آنها از سر دلسوزی است. تقاضای فضای آزاد و گذر از حالت امنیتی و فشارها، نشانه علاقه به نظام است و باید مورد تقدیر قرار گیرد نه نکوهش و برخوردهای ناروا.»

در آغاز این دیدار حاضران ضمن تاکید بر روحیه قوی همسران و بستگانشان چه آنان که اینک در زندان به سر می‌برند؛ چه کسانی که به طور موقت بیرون از زندان هستند؛ به مشکلاتی که برای بسیاری از خانواده‌های آنان پیش می‌آید اشاره کردند و افزودند که انچه بر چهره‌های ارزنده و خدوم انقلابی کشور می‌رود جفاست.

 از عدم رعایت ضوابط قانونی و عدم امکان استفاده آنان و بستگانشان از حقوقی که قانون و شرع برایشان به رسمیت شناخته است و نیر عدم رسیدگی به شکایت‌ها و اعتراضاتشان گلایه داشتند.